|
AIKIDO: Aikido kelimesi
Japonca 3 heceden oluşur Aİ-Harmoni(uyumlu hareket etme) Kİ-Ruh ,düşünce,akıl,evrensel
enerji DO-yol. O halde aikido;evrensel enerji ile harmoninin yoludur.Ama
AİKİ kelimesi durumlara uygunluk gösterme şeklinde de anlaşılabilir.Bu son
açıklama standart değildir ama belli istenmeyen metafiziksel vaatlerden
kaçınır ve aikidonun hem fiziksel hem de psikolojik yönlerini iyi bir şekilde
ortaya koyar.
AİDOKA: Aikido yapan kişi.
AİKİKAİ: Aiki cemiyeti. Bu sözcük , kurucu tarafından aikidonun yaygınlaştırılması
için oluş turulmuş organizasyon için kullanılır.
Aİ HAMMİ: UKE ve NAGEnin aynı ayaklarının önde bulunduğu ortak duruş(sağa
sağ sola sol)
ASHİ SABAKİ: Ayak çalışması. Güçlü denge sağlamak ve hareket kolaylığından
yararlanmak için ayk çalışmaları aikidoda çok önemlidir.
ATEMİ: (Vücuda vuruş)saldırganın dengesini bozmak ,onu şaşkınlığa
uğratmak için yapılan vuruş. Atemi ,saldırganın aikido tekniklerine karşı
göstericeği doğal tepkileri, refleksi bertaraf etmek ( kısa devreye benzete
biliriz)için son derece etkili ve önemlidir.Pek çok insanın, vücutlarının
alışkın olmadıkları bir şekilde monipule edildiğini hissettiğinde yapacağı
ilk şey ; kol , bacak gibi uvuzlarını geri çekmek , vücudunun ağırlık merkezini
aşağıya çekip tekniği yapan kişiden uzaklaşmak olacaktır.Ateminin uygulanması
ile hasmın doğal savun masında bir fırsat penceresi açılma olasılığı oluşturur.Bu
da aikido tekniğinin uygulanmasına imkan verir.
BOKKEN ya da BOKU TO: Tahta kılıç. Bek çok aikido hareketi geleneksel
japon eskisiminde çıkmıştır.İleri düzeylerde belli hareketlerin inceliklerini
, silahlı ve silahsız teknikler arsındaki ilişkileri ve çeşitli silahlara
karşı savunmayı öğrenmek için BOKKEN gibi çeşitli silahlardan faydalanınılır.
CHUDAN: Orta pozisyon.CUDAN NO KAMAE:Ellerin ya da kılıcın vücuda
göre merkezi pozisyonda olduğu duruş.
DAN: Siyah kemer rütbesi IAF(uluslar arsı aikido federasyonu)aikidosunda
şu anda alın ması muhtemel en yüksek dan, 9.dandır.şu anda 10.dana sahip
aikidocular vardır. 10.dan onlara ,kurucunun ölümünden önce verilmiştir
ve feshedilemez.
DOŞHU: Yolun başı anlamında kullanılır aikidonun başında bulunan
kişiye verilen ünvandır. Şu anda doşu MORİHEİ UESHİBAnın torunu olan MORİTERU
UESHİBA dır.
DO: Yol ,patika .Japon sözcüğü DO;Çincedeki TAO 'ya karşılıktır(Taoizimdeki
gibi )Aiki-do daki DO ;insanın karakterini aiki yoluyla aydınlatıp geliştirmesinisağlayan
yol anlamına gelir.
DOJO: Edebi olarak yolun ( DO )yeri , " Bir dojo (idman yapılan yer
), bizim kendimizle korkularımızla , endişelerimizle ,alışkanlıklarımızla
doğrudan bağlantıya geçtiğimiz küçük bir evrendir.Burası bizi sınırlayan
engellerle savaştığımız bir arenadır. Bu arenada bizim karşımıza çıkan kişiler
bizim hasımlarımız değil kendimizi anlamamıza yardımcı olan dostlarımızdır.
DOMO ARİGATO GOZAİ MAŞİTA: Japoca teşekkür etmek .( Benimle çalışıp
kendini ve beni ruhsal ve teknik açıdan geliştirdiğin için teşekkürler.)dojolarda
derslerde teknik ve de ders sonlarında partnere ve eğitmene verilen selam.
FUKHİŞHİDOİN: Eğitmenin asistanı anlamına gelen resmi bir ad.
GEDAN: Alt pozisyon.(GEDAN NO KAMAE: ELLERİN ya da varsa silahın
alt pozisyonda tutulduğu duruş.
Gİ-DOGİ-KEİKO: Gİ: egitim elbisesi.isterse judo ister karate sitili
olsun Gİ pekçok dojoda geçerlidir .Ancak beyaz ve de pamuklu olmalıdır.(
siyah,saten,desenli olmamalıdır!)
GYAKU HAMMİ: Karşıt duruş ( Eğer UKE' nin sağ ayağı öndeyse , NAGE'nin
sol ayağı önde olur .UKE'nin sol ayağı öndeyse NAGE'nin sağ ayağı önde olur.
HANMİ: Üç gensel duruş .Birçok aikido tekniği UKE ve NAGEnin daha
önceden belirlenmiş duruşlarıyla pratikedilir.Bu , teknikleri ve saldırılara
karşı duruş presiplerini öğrenmek içindir. Daha yukarı seviyelerde belli
HANMİ duruşları daha fazla önem kazanır.
HANMİ HANDACHİ: Nage' nin oturduğu ,Uke'nin ise aykta durduğu pozisyondur.Daha
büyük ya da uzun boyulu rakipleri teknik uygulama pratiği için HANMİ HANDAÇİ
WAZA oldukça iyi bir eğitim şeklidir.
HENKA WAZA: Değişen ,çeşitlenen teknik. Özellikle bir teknikle başlayıp
uygulamanın ortasında 2. bir tekniğe geçmek anlamındadır.İKKİYO ile başlayıp
İRİMİ - NAGE 'ye dönmek buna bir örnektir.
HAMBU DOJO: Organizasyonun merkezi dojosunu belirten terimdir. Genellikle
Aikido Dünya Karargahlarını belirtir.(AİKİKAİ.)
HİDARİ: Sol
HAKAMA: Genelde siyah kemerlece giyilen bölünmüş (parçalı )etek.Bazı
dojolarda bayanlarca ,bazı yerlerde ise bütün aikidokalar tarafından giyil
mektedir.(ülkemizde sadece siyah kemer sahibi olmuş öğrenciler giymektedir
ve renk olarak siyah ve lacivertdir.)
HARA: Göbeğin yaklaşık üç parmak aşağı bölümü ve vücudun ağırlık
merkezi. Geleneksel olarak bu ruhun ,aklın ve ki'nin kaynağının yeri olarak
düşünülüri Aikido teknikleri mümkün olduğunca insanın hara bölgesinde yapılmalıdır.
HAPPO: 8 yön. HAPPO-UNDO ( 8 yön egzersizi) ve HAPPO-GIRI ( kılıç
ile 8 yönde kesme.) Burada anlaşılan gerçekten her yönde hareket edebilmektir.Aikidoda
insan her an için herhangi bir yöne dönmeye hazırlıklı olmaktır.
İRİMİ: Gövdeye giriş hareketi. Pekçok aikidocu İRİMİ'nin ardındaki
düşünce ;rakibinin saldırısına etkili bir şekilde devam edemeyeceği ve rakibinin
dengesini kontrol edebileceği bir şekilde, konumunu karşındakine göre ayarlanmaktadır.
JO: 45 inç uzunluğunda tahta alet . Bastondan çıkmıştır. Aikidonun
içine nasıl girdigi tam anlaşılmış değildir.Pekçok JO hareketi geleneksel
japon mızrak dövüşlerinden , bir kısmı ise JO - jutsudan gelir. Ancak anlaşılmalıdır
ki birçoğu kurucu tarafından bulunmuştur.JO genelde ileri düzeylerde kullanılır.
JODAN: Yukarı pozisyon. JODAN NO KAMAE ellerin yada varsa silahın
yüksek pozisyonda tutulduğu bir duruştur.
JİYUWAZA: Tekniklerin sebest sitilde çalışılması; Bu çalışma genelde
birden fazla kişinin Nage'ye istenilen yönde saldırılması şeklindedir.
KİHON: Temel olan şey. Aikido genel olarak aynı teknik çok farklı
görülen bir çpk yoldan yapıla bilir.Tekniklerin yüzeysel özelliklerinin
altında yatanı öğrenmek , temeli yani çekirdeği kavramak için KİHON'u iyi
idrak etmek gerekir.
KU: Boşluk.Bu boşluğun direkt farkedilmesi aydınlanmadır.Bu aikidoda
bilinç açıklığının geliştirilmesi , değişen durumlara çabuk ve iç güdüsel
cevap verebilmektir.
KUY: Beyaz kemer düzeyi /rütbesi / ŞHODAN(1. DAN)'a kadar olan( 6)
derece.
KEİKO: Eğitim . Aikido da eğitimin tek sırrı.
KEN: Kılıç
KOKYU: Nefes alma .Aikidonun bir bölümü de KOKYU RYOKUYU yani nefes
alma gücününün geliştirilmesidir. Bu nefes ile hareketin bir kor dinasyonudur.Örnek
nasıl ki ağır bir cismi kaldırırken nefes vermek bize kolaylık sağlar. Nefesin
kontrolü aynı zamanda daha fazla konsatre olabilmeyeve stresi yok etmeye
de olanak verir . Pek çok geleneksel meditasyon şeklinde ;nefes üzerinde
yoğunlaşmak da konsantrasyonu yükseltmenin ve zihinsel ılımanın geliştirilmesinde
önemli bir metot olarak kullanılır.Aikidoda da durum böyledir . Aikidodaki
pekçok teknik KOKYU HO yani nefes egzersizi olarak adlandırılır.Bu egzersizler
kişinin KOKYU RYOKUYU yani nefes gücünü geliştirmesini sağlar.
KUMİ JO: JO (bir alet) ile eşleşilerek yapılan egrersiz(eşli pratik.)
KUMİ TACHİ: Kılıçlı egzersiz ( eşli pratik. )
MAE: Ön.Mae Ukemi öne düşüş , dairesel düşüş.
MASAGATSU: Gerçek zafer.
MAAİ: Rakibe göre olması gereken ,düzenli aralık ,uzaklaşmave zamanlama
. Aikido teknikleri değişen durumlara göre farklı uygulana bildiğinden ,
başlangıç pozisyonunda rakibe olan uzaklığın zamanlamaya ve tekniğin uygulanmasına
ne tür bir etki yapacağı önceden hesaplanmalıdır.
MİGİ: Sağ.
MUDANSHA: Siyah derecesi olmayan ögrenci.
MOKKUSO & MEDİTASYON: Meditasyon .Çalışma genel olarak bir meditasyon
periyodu içerisinde başlayıp ve biter . Meditasyonun amacı kişinin aklın
temizlenmesi ve bilinçli temkinin geliştirilmesidir. Belki bundan da önemlisi
, meditasyon yerleşik düşünce ve hareketlerini yenilemesini , değiştirmesini
elimine etmesini yada anları daha etkili kullanmasını sağlar. İdeal olarak
insanın meditasyon sırasında elde ettiği konsantireyi ve bilincini çalışmasına
da taşıması gerekir. Böylelikle meditasyonda elde edilmiş bilinç,zeka ile
normal bilinç , zeka arasındaki ayrılıkta çökmüş olur.
NAGE: Nage atan ,fırlatan kişi.
NAGARE: Akmak. Aikidonun amaçlarından biride fiziksel güce, fiziksel
güçle karşılık vermemeyi öğrenmektir.Asıl olan , uygulanan gücü yönünde
onu kendi avantajına olacak şekilde yeniden yönlendirerek akmaya (hareket
etmeye ) çalışmaktır.
OMOTE: Ön taraf .Aikidoda , Nage'nin Uke'nin ön tarafına girdiği
haraketlerin sınıfına denir.
OBİ: Bir kemer.
ONEGAİŞİMASU: Benimle çalışırmısın (egzersize başlarken eşleşilen
kişiye söylenir.)
OSEA WAZA: İlişme, kıpırdıyamaz hale getirici teknikler.
O-SENSEİ MORİHEİ UESHİBA: Hocaların hocası , büyük öğretmen ;Aikidonun
kurucusu.
RANDORİ: Serbest sitilde eğitim.Bazen JIYU WAZAnın eşanlamlısı olarakta
kullanılınır.Aikido genelde bir kişiyle çalışılmasına rağmen , birden fazla
kişi tarafından saldırıya uğrama ihtimalinin akıldan çıkarımamasıda çok
önemlidir.Aikidoda ki tüm vücut hareketleri ( TAİ SABAKİ ler ) birden fazla
saldırıya karşı savunma yapabilmeye olanak verir.
SHİKAKU: Ölü açı. Rakibin atağına devam etmesininçok zor olduğu ve
sizinde rakibinizin hareket ve dengesini kolaylıkla kontrol edebildiğiniz
pozisyon. Aikidonun ilk aşaması ŞHİKAKU'yu yerleştire bilmektir.
ŞİKKO: Samuray ( dizüstü)yürüyüşü.Şikko ,güçlü bir Hara ( ağırlık
mekezi ) bilincinin geliştirilmesi çok önemlidir.Aynı zamanda kalça ve ayakları
güçlendirir.
SUKİ: Bir saldırıya ya da tekniğin uygulan masına maruz kalaçak şekilde
açılık , boşluk bırakmak ya da tekniğin yanlış uygulanması SUKİ fiziksel
ya da pisikolojik olabilir.Eğitimin bir amacıda ,karşındakinin hareket ve
pozisyonundaki SUKİ'yi belirlediğin( gördüğün ) kadar kendi hareket ve pozisyonuna
karşı da duyarlı olmaktır. İdeal olarak usta bir aikido ka kendini SUKİ
lerden ayıracak şekilde eğitir.
SUTEMİ: Edebi olarak vücudu bir kenara atma , bırakma anlamına gelir.
Bir kimsenin tekniğin uygulanması için kendini bırakması (JUDO da karşındakini
atmak için kendi pozisyonunuzu ve dengenizi feda ettiğiniz teknikler sınıfı.)
SUKASHİWAZA: Saldırganın sizi sarmasına ya da vuruşuna başlamasına
imkan vermeden yapılan tekniklerdir.Aslında ideal olan;saldırı tamamen uygulanmadan
onu nötralize edecek ( ekarte edecek ) şekilde saldırganın duruşuna ve hareketlerine
karşı duyarlı yada saldırıya geçen taraf olmaktır.
SUWARİ WAZA: Hem UKE hemde NAGE nin oturarak uygulandığı tekniklerdir.Bu
tekniklerin tarihte var oluşu DAİMYO yani feodalların varlığında tüm samurayların
bütün çalışmalarını oturarak ve dizleri üzerinde hareket ederek yapmak zorunda
oluşlarından gelir.Teoride bu durumda DAİMYO'ya yapılacak bir saldırıyı
daha zor kılardı.Fakat bu aynı zamanda misafirin karşılandığı bir pozisyondur.
Çağda Aikidoda ise bu,kişinin kalçasını ayaklarını iyi kullanılmasını öğretir.
SOTO: Dışarı ,dış taraf. Saldırganın özellikle kollarının dışından
yapılan aikido hareketleridir.
SEİZA: Dizler üzerine oturmak. Bu şekilde oturmak alışmayı gerektirir,fakat
denge sağlar ve bağdaş oturuşa göre daha fazla hareket kolaylığı sağlar.
SHİNDOİ: Öğretmen ,eğitme anlamına gelen resmi birad/unvan/başlık.
ŞHİDAN: Hocaların hocası ( Usta eğitmen ) anlamına gelen resmi bir
ad.
SHODAN: Siyah kemerde ilk derece (1. dan)
SHOMEN: Kafanın ön ya da üst tarafı .Aynı zamanda DOJO nun da ön
tarafını belirtir.
SUBURİ: Çarpma ya da vuruşlarda temel JO ve BOKKEN çalışması
TACHİ: Bir çeşit japon kılıcı ( TACHİ- TORİ -Kılıç alma ) ( aynı
zamanda aykta pozisyon)
TACHİ WAZA: Ayakta teknikler.
TAİJUTSU: Vücut sanatları ,silahsız çalışma.
TAİ NO HENKO: Tai No Tenkan :180 derece dönmeyi kapsayan basit dönüşler.(
Harman pratiği.)
TAİ SABAKİ: Vücut hareketleri.
TENKAN: Özellikle vücudun 180 derece döndüğü dönüş hareketi.
TAKASUMU AİKİ: " Aikinin ( ruh ,zeka ve evrensel enrjinin harmonisi)
sonsuz ( bitmek bilmiyen ) üretken savaş sanatı" anlamına gelen kurucunun
bir sloganıdır.Yani aikidonun bir eşanlamlısı. Aikidonun kapsamı ,bir kişinin
düzenli olarak pratikte çalıştığı adı konulmuş olan ,standart tekniklerle
sınırlı değildir. Aksine , bu standart teknikler daha temel prensiplerin
KİHON'u içine sindirdiği zaman ,yeni koşullara uyacak şekilde sonsuz sayıda
ve çeşitlilikte yeni AİKİDO TEKNİKLERİ YARATMAK MÜMKÜNDÜR.
TANTO: Kama ,hançer ,bıçak .
TEGE TANA: El kılıcı ya da elin kenarı .Pekçok aikido hareketi kişinin
tegetanası ile aynı hizada oluşu ve uzantısını vurgular. Aynı zamanda aikido
kılıç tekniğiyle tegetananın uygulanmasında önemli benzerlikle vardır.
URA: Geri ,saldırganın arkasına dogrugeçilerek yapılan aikido teknikleri
sınıfıdır.URA teknikleri bazen TENKAN ( dönüş )teknikleri olarakta isimlendirilir.
UŞHİRO: Arkaya doğru ,geri . UŞHİRO UKEMİ yani geriye düşüş te olduğu
gibi.
UKE: Atılan yada tekniği alan kişi. Yüksek düzeylerde UKE ve NAGE arsındaki
fark belirsizleşir. Bunun nedeni hem tekniği başlatanın açık olmaması hem
de UKE ve NAGE nin tamamen birbirlerine bağlı ve uyumlu olmasıdır.
UESHİBA: Aikidonun kurucusu (1883-1969)
UESHİBA KISSHOMARU: Aikidonun kurucusunun oğlu
UESHİBA MORİTERU: Aikidonun kurucusunun torunu şuan yolun başında
olan kişi doşhu.
UCHİ: İçeri ,iç taraf NAGE'nin özellikle saldırganın kollarının içine
ve altına doğru hareket ettiği teknikler sınıfı. ( Aynı zamanda vuruş SHOMEN
UCHİ. )
UCHİ DESİ: Dojo nun içinde yaşayan ve kendini eğitmene ,dojonun bakım
ve temizliğine adamış öğrenci ( Kimi zaman , dojonun Sensei'sinin kişisel
işlerine de yardım eder.)
WAZA: Teknikler Aikidoda belli teknikler çalışmak durumunda olmamıza
rağmen; aikido savunmada kendini belli edeceğinden ;önceden tarif edilmiş
,standart tekniklere benzemeyebilir. Bunun nedeni ;aikido tekniklerinin
değişen durumlara göre hareket çeşitlerini ve stratejileri uygulamasıdır.
TORİ: Uzaklaştırma ,uzağa alma ,elinde bıçağı alma ,elinden alma.
YOKO: Yan.
YOKO MEN: Kafanın yan tarafı.